De acht grote lessen van de natuur (les 3)

“Wenselijk is een soort diversiteit die de waarden en belangen van allen volledig respecteert.” ~Sandra Harding~

Vorige week postte ik een verhaal over les 2 van De acht grote lessen van de natuur (van Gary Ferguson).

Vandaag les 3: Hoe groter de soortenrijkdom in het bos, des te sterker wordt het leven

Ik wil beginnen met een vraag aan jou.

Wat voelt voor jou prettiger: een bos met alleen naaldbomen of een gemengd bos?

Hoewel er geen goed of fout antwoord is, gok ik dat jij voor de tweede optie hebt gekozen. Ik in ieder geval wel.

Waarom? Omdat een naaldbos vrij eentonig is. Een gemengd bos huisvest daarentegen een veel grotere biodiversiteit.

Neem bijvoorbeeld de zomereik. Deze boom is letterlijk van levensbelang voor zo’n 450 soorten insecten in Nederland. Dan heb ik het nog niet over de vele vogels, zoogdieren en paddenstoelen die in, op en om de zomereik leven.

Tango
Iedere soort op deze planeet heeft zijn eigen overlevingsstrategie ontwikkelt. Een proces van duizenden, soms miljoenen jaren. En: een proces dat nooit stilstaat. Evolutie gaat altijd door. Het is als het ware een tango tussen verschillende soorten. Een duw- en trekbeweging tussen bijvoorbeeld insecten en planten.

Zo hebben insecten zich in de loop der tijd aangepast aan het eten van giftige planten, waardoor die specifieke planten giftiger zijn geworden. Gevolg: het insect moet, om van die plant te kunnen blijven leven, zijn tolerantieniveau daarvoor aanpassen. Een traag proces van tientallen tot honderden jaren. Maar wel een proces dat beide soorten sterker maakt.

Verandering
Ecosystemen zijn altijd onderhevig aan veranderingen. Soms zijn die nogal radicaal. Bosbranden, overstromingen, stormen en droogte zijn normale natuurverschijnselen, hoewel ze soms versterkt worden door menselijk handelen. Of het uitblijven daarvan.

Over het algemeen is een gezond ecosysteem daartegen bestand. Natuurlijk zullen sommige soorten het loodje leggen tijdens zo’n natuurramp. Maar omdat andere soorten wél overleven, blijft er voedsel en veiligheid beschikbaar voor de tijdelijk uitgestorven soorten om terug te keren op die plek.

Zou er een bosbrand door een naaldbos razen, dan is de kans groot dat het hele bos verdwijnt. En daarmee alle soorten die er leven. In een gemengd bos zouden bepaalde bomen misschien wél overleven, bijvoorbeeld doordat ze minder snel verbranden. Daarmee zijn ook alle soorten die van die bomen afhankelijk zijn gered.

Gary Ferguson schrijft daarover het volgende in zijn boek: “Hoe meer spelers er zijn in een natuurlijk systeem, hoe vitaler ze zijn. En ook: hoe resistenter het systeem is bij veranderende omstandigheden.”

Dominosteentje
Het is daarom van belang dat wij mensen gaan inzien hoe belangrijk het is om alle soorten te koesteren. Niet alleen de aaibare pandabeer willen redden, maar ook een insect dat per ongeluk ons huis in gevlogen is weer levend buiten willen zetten. Niet alleen geld doneren voor met olie besmeurde vogels, maar ook beseffen dat ratten onderdeel zijn van onze natuurlijk leefomgeving.

Maar al te vaak in de geschiedenis van de mens, trapten we in de grootste valkuil die in deze les schuilt: denken dat we eraan toe zijn om ons te verbinden met zoveel mogelijk levende wezens, terwijl we dat niet zijn. Gevolg: we proberen de ander te veranderen, zodat hij/zij/het meer op ons lijkt.

Maar juist die verschillen zijn van levensbelang op individueel en collectief niveau. Alle soorten tellen mee en dragen bij aan het systeem. Haal één dominosteentje weg uit de rij en het (jouw) hele systeem raakt uit balans.

Bruggen bouwen
Diversiteit is van levensbelang. Het omarmen van de verschillen tussen jou en je buurman levert jullie allebei voordeel op.

Bedenk eens wat jij iedere avond zou eten als er alleen maar blanke Nederlanders verantwoordelijk zouden zijn voor het voedsel op jouw bord.

Aardappels, groente en een stukje vlees. Ik moet er niet aan denken om dit iedere dag te eten. Ik hou juist van variatie. En niet alleen op mijn bord, maar ook qua kijk op allerlei dingen in de wereld. Door open te staan voor andere visies wordt je wijzer. Groei je als mens. Als soort. Als onderdeel van een wereldwijd ecosysteem.

Schoonheid én vitaliteit bestaan slechts bij de gratie van diversiteit. Laten we dus samen bruggen bouwen, in plaats van de ander op tekortkomingen te wijzen. Samenkomen om onze verschillen te vieren, te eren en van elkaar te leren. Samen is het zoveel leuker. Samen zijn we zoveel sterker.

Houd jij van variatie? Of word je ongemakkelijk van verandering? Hoewel dat laatste heel menselijk is, sluit je je daarmee wel af van de kennis en wijsheid van andere mensen, dieren en planten.

Open up brother. Open up sister. We zijn allemaal verbonden. Verzet je er niet langer tegen, maar omarm de verschillen en kom tot bloei!